Oleh Yusoff A. Shariff
SPESIES ikan invasif (jenis yang dibawa dari luar) kini ditemui di banyak sungai bandar dan juga luar bandar di Malaysia.
Keadaan ini menimbulkan masalah kepada pihak konservasi dan pemuliharaan alam kerana ia menyukarkan tugas untuk mengekalkan keseimbangan sistem sungai.
Hampir semua sungai bandar, seperti di Lembah Klang, didapati mempunyai spesies bukan asli yang sama ada membiak dengan cepat atau yang memangsakan spesies asli.
Spesies asing ini bersaing untuk mendapatkan makanan, oksigen dan ruang dengan spesies tempatan, sekali gus membawa kepada kepupusan secara beransur-ansur ikan tempatan, kata ahli pemuliharaan, lapor The Star.
Kebanyakan rakyat Malaysia pasti sudah maklum tentang larangan import atau pelepasan spesies ikan pemakan daging yang digeruni, piranha. Bagaimanapun, kita harus sedar bahawa ancaman terhadap laluan air kita bukan sekadar menghalang kemasukan piranha.
Menurut Jabatan Perikanan (DOF), yang merupakan sebuah agensi di bawah Kementerian Pertanian dan Keselamatan Makanan, spesies penceroboh ini termasuk ikan keli Afrika, tilapia hitam Afrika, ikan keli Siam (Mekong) dan akhir-akhir ini, ikan keli suckermouth alga (Hypostomus plecostomus), yang lebih dikenali ramai sebagai ikan bandar raya.
Spesies lain yang tidak dibenarkan di Malaysia ialah pavon dicat (Cichla temensis), juga dikenali sebagai bass merak berbintik-bintik, udang karang air tawar redclaw (Cherax quadricarinatus) dan udang karang biru tropika atau udang kara air tawar dalam bahasa Melayu.
DOF telah mengemas kini senarai spesies terlarang dengan menambahkan beberapa jenis seperti ikan pacu (Mylopus), tanduk bunga (Cichiasoma) dan arapaima (juga dikenali sebagai pirarucu, atau paiche) ke dalam senarai, yang baharu sahaja diwartakan awal bulan ini.
Warta tersebut adalah sebahagian daripada Peraturan Perikanan (Larangan Import, dsb., Ikan), 1990 dan Pindaan (2011), yang menetapkan bahawa “tiada seorang pun boleh mengimport, menjual, mengusahakan atau memelihara ikan hidup daripada genus seperti yang dinyatakan dalam Jadual kepada Peraturan-Peraturan ini, kecuali dengan kebenaran bertulis daripada Ketua Pengarah sebagaimana yang ditakrifkan oleh Akta Perikanan 1985.
Ketua Pengarah DOF boleh melampirkan apa-apa syarat yang dirasakan patut kepada kebenaran bertulis itu.
Pelanggaran peraturan ini atau apa-apa syarat yang dikenakan telah diisytiharkan sebagai kesalahan”.
“Langkah untuk menyemak semula senarai ini penting untuk melindungi perairan (sungai) kita daripada spesies ikan invasif,” kata ketua pengarah Jabatan Perikanan, Adnan Hussain.
Di sungai-sungai besar di negeri Perak, Selangor dan Pahang, dapat dilihat bahawa ikan keli ekor merah Asia atau baung ekor merah (Hemibagrus wyckioides) telah mendatangkan bahaya kepada ikan asli kerana spesies berkenaan bersifat pemangsa.
Kuasa dan tugas menjejaki spesies ikan asing invasif bukan hanya di bawah bidang kuasa DOF, kerana terdapat Jawatankuasa Kebangsaan Spesies Asing Invasif memantau semua organisma yang mungkin atau mungkin tidak menimbulkan ancaman kepada manusia, pertanian dan ekonomi negara secara keseluruhan.
Selain mengetatkan undang-undang, DOF kini juga lebih terbuka untuk bekerjasama dengan masyarakat sivil dan badan-badan bukan kerajaan (NGO) untuk menghapuskan spesies ini secara fizikal dengan memancing keluar dari sungai dan tasik.
-BTS Media
